Нікіцевіч Аляксей Васільевіч
Нікіцевіч Аляксей Васільевіч
Нарадзіўся 3 лютага 1963 года у горадзе Алма-Ата Казахскай БССР. Сын прафесара В.М.Нікіцевіча.
Сярэднюю адукацыю набываў у школах Алма-аты і Гродна, куда у 1979 годзе пераехаў з бацькамі. У 1985 годзе закончыў з адзнакай філалагічны факультэт Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купалы па спецыяльнасці «Руская мовы і літаратура». Пяць гадоў працаваў дырэктарам і выкладчыкам рускай мовы і літаратуры Цытавічскай няпоўнай сярэдняй школы З 1990 года выкладае ва універсітэце. У гэтым годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Деривационное поле деятельности в русском языке». Вучонае званне дацэнта па кафедры рускай мовы атрымаў у 1994 годзе. Доктарскую дысертацію «Русский глагол в номинативной системе языка» абараніў у 2005 годзе. Праз тры гады атрымаў вучонае званне прафесара па спецыльнасці «Мовазнаўства». З 2008 года А.В.Нікіцевіч загадвае кафедрай рускай мовы.
Дынамічнаму станаўленню прафесара А.В.Нікіцевіча як сур’ёзнага навукоўца і універсітэцкага выкладчыка паспрыяла сямейнае выхаванне і тая атмасфера інтэлектуальнасці, якая панавала ў сям’і прафесара В.М.Нікіцевіча. Разам з тым, усё гэта паставіла прафесара А.В.Нікіцевіча перад неабходнасцю адпавядаць высокім крытэрыям ягонага бацькі. Калегі, якія ведалі прафесара В.М.Нікіцевіча і зараз працуюць з Аляксеем Васільевічам, з задавальненнем адзначаюць, што ён паспяхова спраўляецца з гэтай «нялёгкай» ношай. Сёння А.В.Нікіцевіч прызнаны эксперт у галіне славянскага мовазнаўства. Ён аўтар больш за 100 навуковых прац, у ліку якіх манаграфія «Русский глагол в составе номинативных рядов» і сааўтар двух падручнікаў «Русский язык. Синтаксис», «Русский язык. Фонетика. Словообразование». З 1998 года Аляксей Васільевіч пастаянны сябра камісіі па славянскаму словаўтварэнню пры Міжнародным камітэце славістаў, удзельнік 13 (Любляна, 2003) і 14 (Охрыт, Македонія, 2008) з’ездаў славістаў. З 1999 года ўдзельнічае ў працы пастаяннай камісіі па славянскаму словаўтварэнню (Інсбрук, 1999; Катавіцы, 2000; Вітэнберг, 2001; Мінск, 2003, 2006; Братыслава, 2004; Берлін, 2005; Сафія, 2007). Актыўна працуе ў беларускім камітэце славістаў. Прафесар А.В.Нікіцевіч таленавіты універсітэцкі выкладчык. На філалагічным факультэце ён стала чытае асноўныя лінгвістычныя курсы «Современный русский язык», «История лингвистических учений», «Актуальные проблемы семантики», распрацаваў унікальныя спецыльныя курсы «Теория деривационной грамматики», «Актуальные проблемы словообразовательной структуры слова».
Асноўныя публікацыі:
Русский глагол в составе номинативных рядов. – Гродно: ГрГУ, 2004.
Русский язык: Фонетика. Словообразование: Учебник для школ с углубленным изучением русского языка. – Мн.: Универсітэцкае, 1998. (в соавт.)
Русский язык. Синтаксис. Учебник для школ с углубленным изучением русского языка. Ч.1. – Минск, 1997. (в соавт.)
Синхронно-диахронический подход к описанию номинативной системы языка. – Гродно: ГрГУ, 1999.
Замечания к теоретической и практической методике преподавания словообразования в школе // Русский язык и литература. Вып. 2. – Минск, 1996.
Устойчивые глагольно-именные сочетания и аффиксальные производные как способы представления глагольной семантики (синхронно-диахронический аспект) // Wortbildung: interaktiv im Sprachsystem – interdisziplinar als Forschungsgegenstand: Materialien der 3 Konferenz der Kommission fur slawische Wortbildung beim Internationalen Slawistenkomitee. – Innsbruck: Inst. Fur Sprachwiss., 2000.
Несловообразовательные номинации как потенциал «развития» деривационного гнезда // Słowotwórstwo a inne sposoby nominacji: Materialy z 4 konferencji Komisji Słowotwórstwa przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. – Katowice: Wydawnictwo Grome, 2000.
Отсубстантивные глаголы и их дискретные соответствия: семантика и комбинаторика составляющих // Slavische Wortbildung: Semantik und Kombinatorik: 5 Internationale Konferenz der Kommission fur Slavische wortbildung beim Internationalen Slavistenkomitee / Swetlana Mengel (Hrsg.). – Musster; London; Hamburg: LIT, 2002.
Деривационные поля вербальных номинаций. Фрагменты описания // Веснік Мазыр. дзярж. пед. ун-та. – 2003. – № 2.
К теории деривационных сочетаній. Деривационные сочетания в составе номинативного класса «Глагол» // Веснік Гродзен. дзярж. ун-та імя Я.Купалы. Сер. 1. – 2003. – № 1.
К теории деривационных сочетаний. Глаголы в деривационной функции // Веснік Гродзен. дзярж. ун-та імя Я.Купалы. Сер. 1. – 2003. – № 2.
К теории номинативного ряда. Глагол // Веснік Гродзен. дзярж. ун-та імя Я.Купалы. Сер. 1. – 2003. – № 4.
Номинативные ряды глагола в организации деривационного поля «детерминативности» // Веснік Гродзен. дзярж. ун-та імя Я. Купалы. Сер. 1. – 2004. – № 2.
Производное слово и словосочетание: взаимодействие дериватов с общим корнем // Праблемы тэорыі і гісторыі славянскага словаўтварэння: Дакл. Шостай Міжнар. канф. Камісіі па славянскаму словаўтварэнню пры Міжнародным камітэце славістаў, Мінск, 2 – 6 сакавіка 2003 г. / Навук. рэд. А.А.Лукашанец, З.А.Харытончык. – Минск: Права і эканоміка, 2004.
Номинативные ряды глаголов, обозначающих степень интенсивности действия // Изв. Гомельского гос. ун-та имени Ф. Скорины. – 2004. – № 1.
Транспозиция в отношении к деривационному аналитизму. Глагол // Веснік Віцебск. дзярж. ун-та. – 2004. – № 3.
Словосочетания в деривационной функции в поле префиксальных глаголов состояния // Веснік Магілеўск. дзярж. ун-та імя А.А.Куляшова – 2004. — № 1.
Теория номинативной деривации: перспективы развития // Русский язык и литература. – 2004. – № 12.
Номинативные ряды глагола в представлении лексико-словообразовательных значений // Весці Мінск. дзярж. пед. ун-та імя М. Танка. Сер.1. – 2004. – № 4.
Номинативные ряды глаголов, обозначающих ‘направления действия в пространстве’// Веснік Гродзен. дзярж. ун-та імя Я. Купалы. Сер. 1. – 2005. – № 1.
Номинативные ряды глагола как способ организации видовых противопоставлений // Словообразование и номинативная деривация в славянских языках: Материалы V респ. науч. конф., посвященной памяти проф. В.М.Никитевича, Гродно, 21 –22 мая 1996г. / Гроднен. гос. ун-т. – Гродно, 1996.
К сопоставлению деривационных подсистем глагола в славянских языках // Мовазнаўства. Літаратура. Культуралогія. Фалькларыстыка: ХІІІ Міжнар. з’езд славістаў (Любляна, 2003): Дакл. бел. дэлегацыі / НАН Беларусі. Беларускі камітэт славістаў. – Мінск: Бел. навука, 2003.
Русский глагол в номинативной системе языка: Автореф. дис. …д-ра филол. наук: 10.02.02. – Минск, 2005.
Закономерности развития морфемных структур // ІІІ Международные Бодуэновские чтения: И.А.Бодуэн де Куртенэ и современные проблемы теоретического и прикладного языкознания (Казань, 23 – 25 мая 2006г.): труды и материалы: в 2 т. / Казан. гос. Ун-т; под общ. Ред. К.Р.Галиуллина, Г.А.Николаева. – Казань: Казан. гос. ун-т, 2006. – Т.2.
Словосочетания в деривационной функции и текст // Функцыянальныя аспекты словаўтварэння: Даклады Дзевятай Між. канф. Камісіі па славянскаму словаўтварэнню пры Міжнародным камітэце славістаў, Мінск, 9 – 14 кастрычніка 2006 г. / адказны рэдактар А.А.Лукашанец – Мінск: Права і эканоміка, 2006.
Глаголы-отадъективы в составе номинативных рядов // Славистика: синхрония и диахрония. Сборник научных статей к 70-летию И.С.Улуханова / Под общей ред. проф. В.Б.Крысько: ИРЯ им. В.В.Виноградова РАН, М.: ИЦ Азбуковник, 2006.
Словообразовательные категории и взаимодействие единиц разных уровней // Sprachliche Kategorien und die slavische Wortbildung: 8 Internationale Konferenz der Kommission fur wortbildung beim Internationalen Slavistenkomitee – Hildesheim – Zǘrich – New York, 2007.
Словообразование в лексикографическом освещении: школа и вуз // Актуальные направления методики преподавания русского языка. – Минск, БГУ 2008.
К теории номинативного ряда: словарь и текст / Вестник ГрГУ. Серия 3. Филология. Педагогика. Психология. – 2008. – № 2.
Комплексные деривационные фрагменты как объект сопоставительного исследования // Мовазнаўства. Літаратура. Культуралогія. Фалькларыстыка. ХІY Міжнародны з’езд славістаў (Охрыд, 2008). – Даклады беларускай делегацыі. – Мінск: Права і эканоміка, 2008.
Nikitsevich Aliaksey Vasilyevich (b. 1963). Doctorate in Philology (2005), professor (2008). Head of the chair for the Russian language (since 2008). Author of over 100 papers, including numerous monographs and textbooks. Main directions of research: derivational grammar.
